عفونت تنفسی فوقانی در گربه‌ها
عفونت تنفسی فوقانی در گربه‌ها چیست؟
عفونت تنفسی فوقانی (URI) در گربه‌ها به درگیری بینی، سینوس‌ها، دهان و گلو گفته می‌شود. عوامل مختلفی از جمله ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌توانند باعث بروز این نوع عفونت شوند.
در طی عفونت URI، گربه دچار التهاب و ترشح در بافت‌های مخاطی بینی و گلو می‌شود. ترشح از چشم و بینی و عطسه‌های مکرر نیز از دیگر علائم شایع هستند. این واکنش‌ها تلاش بدن برای بیرون راندن عوامل عفونی از دستگاه تنفسی است.
آیا عفونت تنفسی فوقانی گربه‌ها مسری است؟
بله، بیشتر موارد URI در گربه‌ها قابل انتقال به سایر گربه‌ها هستند. ترشحات بینی و عطسه‌ها می‌توانند ویروس یا باکتری را در محیط پخش کرده و گربه‌های دیگر را آلوده کنند.
عوامل رایج ایجاد URI در گربه‌ها
شایع‌ترین عوامل ایجاد عفونت تنفسی فوقانی عبارتند از:
ویروس هرپس گربه‌ای (Feline Herpesvirus)، که با نام رینوتراکئیتیس نیز شناخته می‌شود
ویروس کالیسی گربه‌ای (Feline Calicivirus)
سایر عوامل میکروبی که می‌توانند نقش داشته باشند:
بوردتلا برونشیسپتیکا (Bordetella)
کلامیدوفیلا (Chlamydophila felis)
مایکوپلاسما
کریپتوکوکوس (یک قارچ عفونی)
آیا URI یک وضعیت اورژانسی است؟
اکثر موارد URI در گربه‌ها اضطراری نیستند و با مراقبت خانگی و درمان‌های حمایتی بهبود می‌یابند. اما در موارد شدید، این بیماری می‌تواند باعث بی‌حالی شدید و امتناع از غذا خوردن شود. این وضعیت در بچه‌گربه‌ها و گربه‌های مسن بسیار خطرناک است، زیرا آن‌ها به‌سرعت ضعیف می‌شوند و ممکن است بدون تغذیه و آب کافی، جان خود را از دست بدهند.
علائم عفونت تنفسی فوقانی در گربه‌ها
عفونت URI در گربه‌ها ممکن است با یک یا چند مورد از علائم زیر ظاهر شود:
عطسه مکرر
ترشح از چشم‌ها
ورم یا قرمزی اطراف چشم‌ها (التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت)
نیمه‌باز نگه داشتن چشم‌ها یا چشم‌درد (اسکوینت)
ترشح یا پوسته بستن اطراف بینی
گرفتگی بینی و تنفس صدادار
کاهش یا از دست دادن کامل اشتها
سرفه
بی‌حالی و کاهش فعالیت
تب
زخم‌های دهانی (معمولاً روی زبان یا لب‌ها)
تورم غدد لنفاوی
دشواری در تنفس (به‌ویژه در موارد پیشرفته)
علل عفونت تنفسی فوقانی در گربه‌ها
بیشتر عوامل بیماری‌زایی که باعث URI در گربه‌ها می‌شوند، مسری هستند و از راه‌های مختلف منتقل می‌شوند. عطسه ناشی از ویروس هرپس گربه‌ای می‌تواند منجر به انتقال هوابرد شود. این یعنی زمانی که یک گربه عطسه می‌کند، ویروس را در هوا پخش می‌کند و گربه دیگر آن را تنفس می‌کند.
انتقال مستقیم نیز از طریق لیس زدن متقابل، تماس بدنی و بازی گربه‌ها با هم ممکن است.
بسیاری از بیماری‌های تنفسی از طریق فومیت‌ها منتقل می‌شوند. فومیت یعنی هر شیئی (مثل ظرف غذا، قفس، ملحفه یا حتی دست انسان) که با گربه آلوده تماس داشته و سپس به گربه سالم منتقل شده باشد. با این حال، بیشتر ویروس‌های URI روی سطوح مدت زیادی زنده نمی‌مانند، بنابراین بیشتر موارد عفونت به دلیل تماس مستقیم با گربه بیمار اتفاق می‌افتد.
نقش سیستم ایمنی در ایجاد URI
ضعف سیستم ایمنی در اثر استرس یا بیماری‌های زمینه‌ای، احتمال ابتلا به URI را افزایش می‌دهد. به همین دلیل است که گربه‌های پناهگاهی معمولاً ۷ تا ۱۰ روز پس از ورود به خانه جدید، علائم URI را نشان می‌دهند.
برخی گربه‌ها نیز ناقل خاموش ویروس هستند؛ یعنی بدون داشتن علائم، ویروس را منتقل می‌کنند.
عوامل افزایش‌دهنده ریسک URI در گربه‌ها
بچه‌گربه‌ها و گربه‌های مسن با سیستم ایمنی ضعیف
گربه‌های مبتلا به لوسمی گربه‌ای (FeLV) یا ویروس نقص ایمنی گربه‌ای (FIV)
نژادهای پوزه‌کوتاه مانند پرشین، هیمالیایی و برمه‌ای
استرس بالا، خصوصاً در پناهگاه‌ها یا هنگام تغییر محیط
واکسینه نبودن یا واکسیناسیون ناقص
تماس با گربه‌های دیگر در محیط‌های بیرونی، پانسیون‌ها یا پناهگاه‌ها
استرس از عوامل مهم در فعال شدن ویروس هرپس گربه‌ای است. این ویروس می‌تواند غیرفعال بماند و در زمان استرس مجدد فعال شده و باعث بروز علائم شود.
تشخیص عفونت تنفسی فوقانی در گربه‌ها
دامپزشک معمولاً با معاینه فیزیکی گربه، URI را تشخیص می‌دهد. در موارد پیچیده‌تر یا غیر پاسخگو به درمان، آزمایش‌های زیر ممکن است انجام شود:
رادیوگرافی برای بررسی ریه‌ها و رد احتمال ذات‌الریه
آزمایش خون و تست FeLV/FIV برای شناسایی بیماری زمینه‌ای
کشت و حساسیت یا PCR برای شناسایی دقیق عامل بیماری
اندوسکوپی بینی یا CT در صورت احتمال پولیپ یا توده
درمان عفونت تنفسی فوقانی در گربه‌ها
اگر عامل بیماری ویروسی باشد (مانند هرپس یا کالیسی ویروس)، درمان عمدتاً حمایتی است:
استفاده از پروبیوتیک‌ها مانند Fortiflora یا Proviable
مکمل‌های ال-لیزین مانند Viralys یا Vetri Lysine Plus
بخور دادن در حمام بخار برای مرطوب نگه‌داشتن مجاری تنفسی
پاک‌کردن ترشحات چشم و بینی با دستمال‌های مخصوص (Optixcare)
اگر عامل باکتریایی باشد، آنتی‌بیوتیک لازم است. در موارد شدید، بستری، اکسیژن‌تراپی یا نئبولایزر ممکن است ضروری باشد.
نکته مهم: هرگز دارو را زودتر از زمان مقرر قطع نکنید و در صورت بروز عوارض گوارشی با دامپزشک مشورت کنید.
آیا درمان خانگی برای URI در گربه‌ها وجود دارد؟
برای موارد خفیف ویروسی، درمان خانگی با مراقبت‌های حمایتی ممکن است مؤثر باشد. اما اگر علائم زیر وجود دارد، باید فوراً به دامپزشک مراجعه شود:
بی‌اشتهایی
تب
بی‌حالی
ترشح زرد یا سبز از بینی یا چشم‌ها
تنفس سخت یا صدادار
اگر گربه انرژی خوب دارد و غذا می‌خورد، می‌توان در خانه تحت نظر نگه‌داشت.
بهبودی و مدیریت طولانی‌مدت URI در گربه‌ها
دوره بهبودی URI ویروسی مانند هرپس معمولاً تا دو هفته طول می‌کشد. در این مدت باید موارد زیر رعایت شود:
اطمینان از تغذیه مناسب و منظم
استفاده از پروبیوتیک‌ها برای حمایت از سیستم گوارشی
افزودنی‌های آبی مانند Hydra Care برای تقویت هیدراتاسیون
کاهش استرس محیطی با استفاده از دیفیوزر فرمون (مثل Feliway)
مکمل‌های خوراکی ضد استرس مانند Zylkene، Composure و Purina Calming Care
دسترسی راحت به منابعی مثل غذا، آب، خاک، جای خواب و جای بلند برای استراحت
به یاد داشته باشید که ویروس هرپس گربه‌ای درمان قطعی ندارد و فقط باید مدیریت شود. پیشگیری از استرس مهم‌ترین راه کنترل عود مجدد بیماری است.
پیشگیری از URI در گربه‌ها
واکسیناسیون کامل و منظم طبق توصیه دامپزشک (به‌ویژه واکسن FVRCP و لوسمی در گربه‌های بیرون‌رو)
محدود کردن تماس با گربه‌های ناشناس
استفاده از مراقبین خانگی به‌جای فرستادن گربه به پانسیون
مدیریت استرس، به‌خصوص در گربه‌های حساس یا مبتلا به هرپس
سوالات متداول درباره URI در گربه‌ها
آیا URI در گربه‌ها به انسان منتقل می‌شود؟
خیر. URI بین گربه‌ها مسری است، اما قابل انتقال به انسان یا سگ‌ها نیست.
آیا URI می‌تواند منجر به مرگ شود؟
در بیشتر موارد خیر. اما در گربه‌های ضعیف، اگر درمان نشود ممکن است به عفونت شدیدتر یا سوءتغذیه منجر شود.
