بیماری دستگاه ادراری تحتانی گربه‌ها (FLUTD) چیست؟
FLUTD یا Feline Lower Urinary Tract Disease یک اصطلاح عمومی برای مجموعه‌ای از بیماری‌هاست که نواحی تحتانی دستگاه ادراری گربه، از جمله مثانه و مجرای ادرار را درگیر می‌کند. این بیماری می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد، زیرا تشخیص علت دقیق آن اغلب دشوار است و شدت علائم در گربه‌ها متفاوت است.
علائم FLUTD چگونه کنترل می‌شود؟
در اغلب موارد، FLUTD با دارو، رژیم غذایی مناسب و ایجاد تغییراتی در محیط زندگی گربه (مثل کاهش استرس و تمیزی محل دفع) کنترل می‌شود. البته درمان دقیق به علت زمینه‌ای بیماری بستگی دارد.
چه گربه‌هایی در معرض این بیماری هستند؟
FLUTD ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در گربه‌های جوان تا میانسال دیده می‌شود. با این حال، مواردی از ابتلای بچه‌گربه‌ها یا گربه‌های مسن نیز گزارش شده، حتی اگر قبلاً هیچ علائم ادراری نداشته‌اند.
انواع رایج بیماری FLUTD در گربه‌ها
عفونت دستگاه ادراری (UTI)
شایع‌ترین علت بروز علائم ادراری در گربه‌هاست. این عفونت‌ها معمولاً توسط باکتری ایجاد می‌شوند و بیشتر در گربه‌های ماده اتفاق می‌افتند. عواملی مثل چاقی، نظافت نامناسب، دیابت، بیماری کلیوی یا ناهنجاری‌های ساختاری می‌توانند احتمال ابتلا را افزایش دهند.
سنگ مثانه (Urolithiasis)
وجود سنگ در مثانه ممکن است به‌دلیل عفونت یا ترکیبی از رژیم غذایی و عوامل ژنتیکی ایجاد شود. این سنگ‌ها می‌توانند باعث درد، ناراحتی و در موارد شدید، انسداد مجرای ادرار شوند. انسداد مجرا به‌خصوص در گربه‌های نر بسیار خطرناک است و در صورت درمان‌نشدن سریع، ممکن است در عرض چند ساعت باعث مرگ شود.
سیستیت ایدیوپاتیک گربه‌سانان (FIC)
در این بیماری، مثانه گربه دچار التهاب می‌شود بدون اینکه باکتری یا سنگی وجود داشته باشد. این نوع از FLUTD هم به اندازه سایر موارد خطرناک است و در گربه‌های نر می‌تواند منجر به انسداد ادراری شود.
سرطان مثانه یا مجرای ادرار
هرچند نادر است، اما سرطان در نواحی دستگاه ادراری می‌تواند باعث بروز علائم مشابه سایر انواع FLUTD شود. به همین دلیل، بررسی‌های دقیق دامپزشکی در گربه‌هایی که علائم مقاوم یا مکرر دارند، ضروری است.
علائم بیماری دستگاه ادراری تحتانی گربه‌ها (FLUTD)
یکی از رایج‌ترین علائم FLUTD در گربه‌ها، ادرار کردن در خارج از جعبه خاک است. این رفتار معمولاً به شکل ادرار روی لباس‌ها، فرش یا تخت دیده می‌شود. برخی گربه‌ها فقط یک محل خاص را انتخاب می‌کنند، اما برخی دیگر در نقاط مختلف خانه ادرار می‌کنند.
ممکن است متوجه شوید که گربه‌تان به‌دفعات به جعبه خاک مراجعه می‌کند ولی فقط مقدار کمی ادرار دفع می‌کند. از دیگر علائم می‌توان به ناله یا صدا در زمان ادرار و مشاهده خون در ادرار اشاره کرد.
اگر گربه‌تان تلاش می‌کند در خاک ادرار کند اما هیچ ادراری (یا فقط چند قطره) خارج نمی‌شود، فوراً به دامپزشک مراجعه کنید. این می‌تواند نشانه‌ی انسداد مجرای ادراری باشد که یکی از شدیدترین انواع FLUTD است. این وضعیت در گربه‌های نر شایع‌تر است، اما در گربه‌های ماده نیز دیده می‌شود.
علل بیماری FLUTD در گربه‌ها
عواملی مانند تغییرات آناتومیکی، چاقی، تغذیه نامناسب و عوامل ژنتیکی می‌توانند خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری یا سنگ مثانه را افزایش دهند. اما نوع رایج‌تر این بیماری، سیستیت ایدیوپاتیک گربه‌سانان (FIC) است که علل پیچیده‌تری دارد.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که استرس یکی از عوامل اصلی در بروز علائم FLUTD است. گربه‌ها ممکن است نسبت به مواردی که ما معمولی می‌دانیم مانند صداها، بوها یا تغییر دکوراسیون خانه واکنش استرسی نشان دهند. منابع استرس می‌توانند واضح‌تر هم باشند؛ مثل دیدن گربه‌های خیابانی، آمدن نوزاد جدید یا از دست دادن یکی از اعضای خانواده.
تقریباً تمام موارد FIC نیاز به کاهش استرس و اصلاح محیط زندگی گربه دارند تا علائم بهبود یابد.
چگونه دامپزشک FLUTD را تشخیص می‌دهد؟
تشخیص FLUTD همیشه آسان نیست و معمولاً ترکیبی از معاینه فیزیکی، آزمایش‌ها و شرح‌حال دقیق از سوی صاحب گربه است. دامپزشک ابتدا آزمایش ادرار انجام می‌دهد تا وجود عفونت را بررسی کند. در موارد مشکوک یا مقاوم به درمان، ممکن است نمونه ادرار برای کشت به آزمایشگاه فرستاده شود.
همچنین ممکن است دامپزشک آزمایش خون انجام دهد تا بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت، عفونت یا بیماری کلیوی را بررسی کند. برای بررسی وجود سنگ، معمولاً از رادیوگرافی استفاده می‌شود، اما سونوگرافی هم گزینه خوبی برای بررسی ساختار کلیه‌ها و مثانه است. در موارد نادر، از MRI یا CT استفاده می‌شود.
تشخیص موفق معمولاً نیازمند اطلاعاتی درباره رفتار گربه در خانه است. بنابراین ممکن است دامپزشک از شما بخواهد پرسش‌نامه‌ای درباره محل غذا خوردن، خوابیدن، بازی و روابط گربه با اعضای خانواده را پر کنید. این اطلاعات به اندازه آزمایشگاه در تشخیص مؤثر هستند.
درمان بیماری FLUTD در گربه‌ها
درمان FLUTD به نوع خاص بیماری بستگی دارد. برخی درمان‌های عمومی شامل افزایش مصرف آب (مثلاً با غذاهای مرطوب یا آب‌نماهای مخصوص گربه)، افزودن جعبه خاک بیشتر، و کاهش وزن در گربه‌های چاق است. در بسیاری از موارد، درمان ترکیبی و چند‌مرحله‌ای (multimodal) لازم است.
درمان عفونت دستگاه ادراری
عفونت‌های باکتریایی تنها در ۵ تا ۱۵ درصد موارد دیده می‌شوند. اگر در نمونه ادرار باکتری مشاهده شود، دامپزشک معمولاً آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
درمان سنگ مثانه
سنگ‌های مثانه در گربه‌های نر بسیار خطرناک هستند و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. برخی سنگ‌ها را می‌توان با رژیم غذایی درمانی حل کرد، اما این روش نیاز به زمان دارد. پس از خروج سنگ، رژیم غذایی ویژه برای پیشگیری از سنگ مجدد توصیه می‌شود.
درمان FIC
درمان FIC معمولاً دشوارترین نوع درمان در FLUTD است. معمولاً شامل داروهای ضد درد، رژیم غذایی درمانی، داروهای ضد‌اسپاسم و اصلاح محیط زندگی گربه است. نکات رفتاری مهم در درمان عبارتند از:
شناسایی و حذف عوامل استرس‌زا
دسترسی راحت به غذا، آب و خاک
فراهم کردن محیطی مناسب برای رفتارهای طبیعی گربه
استفاده از پخش‌کننده‌های فرمون، اسباب‌بازی‌های فکری، درخت گربه و آب‌نما می‌تواند به کاهش استرس کمک کند. در موارد شدید، ممکن است نیاز به داروهای ضد اضطراب باشد، اما معمولاً به عنوان آخرین راه‌حل استفاده می‌شوند.
بهبودی و مدیریت بلندمدت FLUTD
اگرچه علائم FLUTD ممکن است طی چند روز بهبود یابند، اما بازگشت بیماری رایج است. بنابراین مدیریت این مشکل باید به‌صورت بلندمدت انجام شود. داروها معمولاً فقط در موارد شدید به‌صورت دائمی تجویز می‌شوند. گربه‌هایی که به رژیم غذایی درمانی پاسخ می‌دهند، باید این رژیم را ادامه دهند.
تغییرات ناگهانی در محیط خانه ممکن است باعث بازگشت علائم شود. بنابراین باید از قبل برای شرایط استرس‌زا مانند اسباب‌کشی یا ورود حیوان یا فرد جدید به خانه آمادگی داشت.
با وجود چالش‌ها، بسیاری از گربه‌های مبتلا به FLUTD می‌توانند زندگی طولانی و شادی داشته باشند. اما در مواردی که درد یا اضطراب غیرقابل کنترل باشد، ممکن است دامپزشک گزینه‌هایی مانند تغییر خانه یا حتی یوتانازی انسانی را مطرح کند.
سوالات متداول درباره FLUTD
گربه‌ای که به FLUTD مبتلاست چقدر عمر می‌کند؟
اگر مدیریت بیماری درست انجام شود، گربه می‌تواند عمر طبیعی داشته باشد. با این حال، برخی موارد سخت هستند و ممکن است نیاز به تصمیماتی مانند واگذاری یا یوتانازی باشد.
از کجا بفهمم گربه‌ام FLUTD دارد؟
علائمی مانند ادرار خارج از خاک، رفت‌وآمد زیاد به خاک، فشار هنگام ادرار، وجود خون در ادرار، یا در موارد شدیدتر، استفراغ، بی‌اشتهایی و مخفی شدن (به‌ویژه در گربه‌های نر) می‌تواند نشانه بیماری باشد.
درمان FLUTD چقدر طول می‌کشد؟
بسته به نوع بیماری، زمان بهبود متفاوت است. عفونت ادراری ممکن است در چند روز درمان شود، اما FIC ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد.
به گربه مبتلا به FLUTD چه غذایی بدهم؟
رژیم‌های درمانی مختلفی برای مدیریت FLUTD وجود دارد که میزان مصرف آب را افزایش می‌دهند، اسیدیته ادرار را تنظیم می‌کنند، و خطر تشکیل سنگ را کاهش می‌دهند. اگر دسترسی به رژیم درمانی ندارید، تغذیه با غذاهای مرطوب (کنسروی) می‌تواند کمک زیادی بکند.
